آموزش عالی در ایران قدمتی بسیار دیرینه دارد. در دوره هخامنشیان (۳۳۰-۵۵۹ ق.م) لازمه خدمات دولتی، تحصیلات عالیه در رشته حقوق بود و رشته هایی چون پزشکی، حساب، جغرافیا، موسیقی، ستاره شناسی و علوم نظامی نیز تدریس می شد.
در دوران ساسانیان دانشگاه جندی شاپور مرکزیت جهانی داشت و جویندگان علم از نقاط گوناگون جهان برای تحصیل در رشته هایی همچون فلسفه، ستاره شناسی، الهیات، حقوق و پزشکی به این دانشگاه روی می آوردند. پس از شکوفایی تمدن اسلامی نیز بیت الحکمه های متعددی در جهان اسلام تاسیس شد که در این میان نقش آذربایجان به عنوان یکی از قدیمی ترین خاستگاه های تمدن بشری بسیار مهم و تاثیرگذار بود و مراکز بزرگ علمی در آن تاسیس شد.
ربع رشیدی بعنوان بزرگترین و ارزشمندترین مجموعه آموزشی جهان اسلام در تبریز ایجاد گردید. این مرکز آموزش عالی که انواع علوم زمان در آن تدریس می شد همچون شهری علمی و صنعتی شامل پنج قریه، دارالشفا، دارالسیاده، مسجد، کتابخانه، ضربخانه سکه، خانقاه، دارالصنایع و کارخانه های نساجی و کاغذسازی بود.